Martine van Groenigen Inspiratie 3 jun 2022, 12:00

Leestijd: 4 minuten

De Italiaanse scarpetta: soppen in de restjes op je bord

Je hebt net je bordje al dente pasta op en er ligt nog een lading saus onderop. Zonde om weg te gooien! Daar bedachten de Italianen iets op: fare la scarpetta. Eh, iets met een kleine schoen? Culy zocht voor je uit wat de uitdrukking betekent, waar het vandaan komt, maar vooral met welke gerechten je het beste de scarpetta kan uitvoeren.

Italiaans klinkt altijd direct mooi, of je ‘t nu snapt of niet. Want fare la scarpetta of soppen met brood, dat is nogal een verschil. Toch is de betekenis hetzelfde.

Fare la scarpetta

Het is je vast wel eens gebeurd in een restaurant in Italië: nog voor je je drinken hebt besteld, staat er al een mandje brood op tafel. Waar wij Nederlanders dat het liefst direct aanvallen en besmeren met kruidenboter, tapenades of andere smeersels, blijken de Italianen toch een geduldig volk.

Het brood bij de Italiaanse maaltijd bewaar je namelijk tot het laatst. De scarpetta (betekenis: de schoen) trek je pas na de maaltijd aan. Letterlijk betekent fare la scarpetta dus ‘de schoen doen.’ Waar de Italianen de schoen vandaan halen in deze uitdrukking? Sommigen zeggen dat de beweging die je met het brood maakt, lijkt op die van het aantrekken van een schoen.

View this post on Instagram

A post shared by miscusi (@miscusi.family)

Waar komt de scarpetta vandaan?

Zoals bij elke Italiaanse traditie, gaan er eeuwenoude verhalen over waar in het land de ‘scarpetta’ voor het eerst werd uitgevonden. De Venetianen zeggen dat zij het waren. Wat lichtelijk onwaarschijnlijk is, want Noord Italië staat – onder de Italianen – niet bekend om haar brood bij de grote borden pasta met veel saus. Nee, dat brood vind je pas in het zuiden.

In Puglia zegt men dan ook dat het gezegde inderdaad uit het zuidelijke dialect komt. Zoals we gewend zijn van de zuidelijke, theatrale Italianen hangt er aan hun betekenis een semi-romantisch verhaal. De Pugliesi geloven dat fare la scarpetta haar betekenis dankt aan de cucina povera (de arme keuken).

View this post on Instagram

A post shared by 🇮🇹Italiamo Magazine🇮🇹 (@italiamo_magazine)

De Italiaanse armeluiskeuken

Er was een tijd in Italië dat men zóveel honger had, dat ze de zolen van hun schoenen zelfs op zouden eten. Fare la scarpetta betekent in Zuid Italië dus zoiets als écht alle laatste beetjes uit je bord schrapen, want je weet nooit wanneer je weer gaat eten. Al zal dat in het huidige Italië nooit lang duren…

Hoe voer je de perfecte scarpetta uit?

Je moet de scarpetta zien als een geweldig compliment aan de kok. Het bordje bucatini all’amatriciana of rigatoni alla vodka heeft zó goed gesmaakt dat je alle smaken nog een aantal happen wil beleven op een stukje brood. Je scheurt een stukje van het oude brood af en veegt het door de restjes saus op je bord. Kind kan de (af)was doen.

Let wel op: de scarpetta voer je echt alleen uit bij de restjes saus op je bord. Of dit nu van gehaktballetjes, lasagne of een pasta is, maakt voor il cuoco (de kok) niet uit. Dip je je brood in nog een vol bord of in een soep, dan noem je het fare la zuppetta. Ook belangrijk: la scarpetta voer je alleen uit rondom intimi. Op officiële gelegenheden je bordje leegsoppen met een broodje is echt een no-go. Net zoiets als room door de carbonara.

En last but not least: la scarpetta voer je nooit uit met vers brood. Het brood is eigenlijk altijd een paar dagen oud. Vandaar dat dat brood in Italiaanse restaurants nooit te eten is, horen we je denken, het is enkel in gebruik om mee te soppen.

Uitstekende recepten voor scarpetta

We kunnen ons voorstellen dat je staat te popelen om met een oud, droog, broodje de restjes van je bord op te lepelen. Er is dan ook bijna niets lekkerder dan dat. Toch heb je bij sommige pasta’s meer saus om op te lepelen, dan bij de andere. Zo is deze tagliatelle met tomatenansjovissaus van de Pasta Grannies perfect om de scarpetta uit te voeren. Of neem deze rigatoni al forno: een pastaschotel waar je misschien wel de hele schaal kunt uitlepelen.

Ook geschikt voor de scarpetta is de bekende “Tiktok pasta” met tomaatjes en feta, deze zomerse pasta al limone en uiteraard een ragú bolognese met verse pappardelle.

Dé tips tegen voedselverspilling: van brood tot melk en rijst